|
25 listopada 2008 roku w godzinach porannych dokonano ekshumacji doczesnych szczątków generała Władysława Sikorskiego.
Stało się to na zlecenie katowickiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej, który od 3 września 2008r. prowadzi śledztwo w sprawie jego śmierci. Ekshumacja jest jednym z elementów śledztwa, który ma wyjaśnić bezpośrednią przyczynę śmierci generała Sikorskiego. Po wydobyciu szczątków doczesnych generała i ich dokładnym przebadaniu w dniu 26 listopada 2008r. dokonano ponownego, uroczystego pochówku w katedrze wawelskiej.
Ciało okryto (pierwotnie generał Sikorski został pochowany w samej bieliźnie) generalskim mundurem zamówionym przez Ministerstwo Obrony Narodowej, wzorowanym na oryginalnym mundurze z Muzeum Wojska Polskiego, który był używany przez Sikorskiego w latach 1940-1943. Wspomniane wydarzenia są dobrą okazją aby przedstawić sylwetkę tego wybitnego Polaka i patrioty. Władysław Eugeniusz Sikorski urodził się w roku 1881 w Tuszowie Narodowym niedaleko Mielca w rodzinie wiejskiego organisty. W roku szkolnym 1893/1894 Władysław podjął naukę w pierwszej klasie gimnazjum rzeszowskiego. W 1897r. musiał jednak przerwać naukę w gimnazjum i przenieść się do seminarium nauczycielskiego.
Tam nieprzeciętnymi cechami zwrócił na siebie uwagę dyrektora Juliana Zubczewskiego, który postanowił zaopiekować się chłopcem jak własnym synem. Dzięki niemu Władysław ukończył gimnazjum klasyczne we Lwowie i w 1902 r. zdał maturę. Podjął tam również studia na politechnice. Jeszcze przed otrzymaniem dyplomu ukończenia studiów w 1908 roku, po odbyciu jednorocznej służby wojskowej w armii austriackiej otrzymał stopień podporucznika rezerwy.
 Władysław Sikorski jako uczeń gimnazjum
Od chwili rozpoczęcia nauki w szkole średniej Władysław Sikorski związany był z organizacjami niepodległościowymi i samopomocowymi młodzieży działającymi w zaborze austriackim. Swoją działalność na tym polu kontynuował również w czasie studiów. Od 1908 roku wraz z Kazimierzem Sosnkowskim współorganizował Związek Walki Czynnej. W roku 1910 Sikorski został prezesem utworzonego z inicjatywy Piłsudskiego jawnego "Związku Strzeleckiego". W 1912 roku został jednym ze współtwórców Komisji Tymczasowej Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych. W tym czasie Władysława Sikorskiego uważano za bliskiego współpracownika Józefa Piłsudskiego w sprawach wojskowych.  Władysław Sikorski w 1918r.
Po wybuchu I wojny światowej został pierwszym komendantem nowopowstałej Polskiej Szkoły Oficerskiej w Krakowie. Brał także czynny udział w walkach Legionów Piłsudskiego, jako dowódca 3 Pułku II Brygady Legionów a po odzyskaniu Przemyśla w czerwcu 1915r. służył jako szef sztabu Komendy Polskiej w tamtejszej twierdzy.
Po wojnie i odrodzeniu państwa polskiego walczył z Ukraińcami na wschodniej granicy Polski, m.in. organizował odsiecz dla oblężonego Lwowa. W sierpniu 1920 otrzymał dowództwo 5. Armii, na czele której powstrzymał wojska sowieckie na linii rzeki Wkry. Za szczególne męstwo podczas wojny polsko-bolszewickiej, zwłaszcza w bitwie w okolicach Zamościa, jaką stoczył z Armią Konną S. M. Budionnego, został mu nadany stopień generała dywizji.
Lwów, sala sejmowa w Ratuszu, w pierwszym rzędzie z lewej Władysław Sikorski - 1918
Po zakończeniu działań wojennych generał Władysław Sikorski poświęcał się głównie pracy wojskowej na stanowisku szefa Sztabu Generalnego, w coraz większym stopniu interesując się zagadnieniami obronności kraju. W 1922 roku w dramatycznym dla młodego państwa momencie, związanym z zabójstwem prezydenta Gabriela Narutowicza, powierzono mu funkcję premiera rządu, którą sprawował przez pół roku. Dzięki podjętym przez rząd działaniom doszło do uspokojenia nastrojów społecznych i stabilizacji sytuacji politycznej w kraju. Od końca 1923 roku zauważalny stał się wzrost rozbieżności pomiędzy marszałkiem Piłsudskim a generałem Sikorskim wokół projektu ustawy o organizacji najwyższych władz wojskowych. Marszałek Piłsudski uważał, że ustawa i działalność Sikorskiego jest wymierzona w jego osobę. Spór zaostrzył się dodatkowo w lutym 1924 roku, gdy generał Sikorski został ministrem spraw wojskowych i przekazał swój projekt pod obrady sejmu. Generał Władysław Sikorski jako premier rządu RP – 1923
Maj 1926 roku przyniósł dla Polski poważne zmiany polityczne. Marszałek Piłsudski wraz ze swoimi zaufanymi współpracownikami przeprowadził zamach wojskowy i doprowadził do usunięcia legalnie działającego rządu. Generał Sikorski, który sprawował wtedy dowództwo Okręgu Korpusu we Lwowie był przeciwny przyjęciu władzy przez Józefa Piłsudskiego i wysłał na pomoc stronie rządowej mały oddział wojska. Zrozumiałe jest więc to, że po zakończeniu przewrotu sam Piłsudski i jego zwolennicy stopniowo odsuwali generała Władysława Sikorskiego w cień życia politycznego. Pozostawał on w służbie czynnej ale nie otrzymał żadnego przydziału do jednostki wojskowej do końca września 1939 roku. Po przegranej wojnie obronnej udał się do Francji, gdzie początkowo został dowódcą formujących się tam wojsk polskich, potem objął stanowisko premiera, ministra spraw wojskowych, a także naczelnego wodza armii polskiej. Wówczas to wzrósł autorytet generała wśród Polaków. Władysław Sikorski z prezydentem Czechosłowacji Edwardem Beneszem – pierwszy z lewej
Dla kraju znajdującego się pod okupacją niemiecką i radziecką, nazwisko Władysława Sikorskiego symbolizowało ciągłość państwa polskiego i nadziejna wyzwolenie. Rząd emigracyjny reprezentował polskie interesy na arenie międzynarodowej, zabiegał o pomoc dla Polski, podjął walkę o niepodległość, tworzył wojsko, które rozsławiało imię Polski i przyczyniało się do upadku faszyzmu. Generał Władysław Sikorski dekoruje orderem Virtuti Millitari generałów WP za kampanię francuską. Od lewej generałowie Duch, Maczek i Bohusz-Szyszko
Po klęsce Francji, generał, zaproszony przez Winstona Churchilla, przeniósł siedzibę władz RP do Wielkiej Brytanii, gdzie przystąpił do odtworzenia polskich sił zbrojnych.  Generał Władysław Sikorski i Winston Churchil
podczas przeglądu wojsk polskich w Wielkiej Brytanii
Po ataku Niemiec na ZSRR gen. Sikorski widząc zmianę w układzie sił polityczno- wojskowych doprowadził (mimo opozycji niektórych polityków emigracyjnych) do podpisania układu ze Związkiem Radzieckim - tzw. Układ Sikorski- Majski. Układ ten (podstawą prawną był sojusz przeciw Niemcom) przewidywał utworzenie na terytorium Związku Radzieckiego armii polskiej pod dowództwem generała W. Andersa. Podpisanie układu miało ogromne znaczenie dla kilkuset tysięcy Polaków deportowanych w głąb terytorium Radzieckiego, którzy dotychczas traktowani byli jak więźniowie. To oni według planu gen. Sikorskiego mieli stanowić zaplecze dla zwiększającej się liczebnie armii polskiej walczącej u boku aliantów na wszystkich frontach wojny.  Podpisanie układu Sikorski – Majski. Londyn – 30 lipca 1941.
Od lewej: Sikorski, Eden, Churchill i Majski
Już od 1942 roku stosunki polsko - radzieckie zaczęły się pogarszać. Związane to było z wyprowadzeniem, uformowanej w ZSRR przez generała Andersa, armii polskiej na Bliski Wschód. Rosjanie dodatkowo wysuwali roszczenia terytorialne wobec polskich kresów wschodnich. W dniu 16 I 1943 roku Moskwa uznała wszystkich mieszkańców polskich kresów za swoich obywateli, bez względu na ich wcześniejszą przynależność państwową. Spowodowało to narastający kryzys we wzajemnych polsko - radzieckich stosunkach i rosnące wzburzenie wśród wojskowych. Oficerowie związani z wojskiem polskim przebywającym na Bliskim Wschodzie zarzucali premierowi Sikorskiemu i rządowi brak zdecydowanych reakcji na żądania radzieckie. Dyplomaci Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii obawiali się, że dojdzie nawet do zerwania stosunków pomiędzy rządem polskim a Związkiem Radzieckim, co mogło wpłynąć na współpracę państw Wielkiej Koalicji.  Gen. Władysław Sikorski, Gen. Władysław Anders, Stanisław Kot i Andriej Wyszyński przyjmują defiladę polskich oddziałów, Buzułuk , grudzień 1941
W kwietniu 1943 roku Niemcy ujawnili istnienie ogromnych zbiorowych grobów w Katyniu, w których spoczywali polscy oficerowie. Odnaleziono w ten sposób część zaginionych żołnierzy, których bezskutecznie poszukiwali przedstawiciele rządu generała Władysława Sikorskiego w Związku Radzieckim od 1941 roku. Rząd polski zwrócił się do Międzynarodowego Czerwonego Krzyża w Genewie o wszczęcie dochodzenia w tej sprawie. Krok ten pozwolił przerwać władzom radzieckim 26 kwietnia 1943 roku i tak już napięte stosunki dyplomatyczne z polskim rządem na wychodźstwie, oskarżając go równocześnie o współpracę z Niemcami. Rosjanie zdecydowanie zaprzeczali, jakoby to oni dokonali zbrodni na tysiącach polskich oficerów.  Generał Władysław Sikorski i król Anglii Jerzy VI
Zachodni sojusznicy Polski (szczególnie Wielka Brytania) dążyli do załagodzenia sporu polsko - radzieckiego, domagając się m.in. rekonstrukcji rządu premiera Sikorskiego i usunięcia z niego osób zbyt krytycznie wyrażających się o ZSRR. Był to wynik zakulisowych żądań Józefa Stalina kierowanych do premiera Wielkiej Brytanii Winstona Churchila. Generał Sikorski wraz z gen. Tadeuszem Klimeckim (zginął w katastrofie
wraz z gen. Sikorskim) - listopad 1942r.
Generał Władysław Sikorski w połowie 1943 roku obserwował pogarszającą się pozycję swojego rządu a tym samym sprawy polskiej. Musiał także dochodzić do wniosku, że sojusznicy zachodni marginalizują rolę Polski i niekoniecznie staną w obronie jej interesów, gdyż na Związku Radzieckim spoczywał olbrzymi ciężar działań wojennych. Premier opowiadał się podobnie jak inni członkowie rządu za nienaruszalnością polskiej granicy wschodniej i nie był skłonny do ustępstw terytorialnych na rzecz ZSRR. Podejmowane przez niego działania, w tym wyjazd na przełomie 1942/1943 roku do Stanów Zjednoczonych i spotkanie z prezydentem Rooseveltem również nie przyczyniło się do wzrostu poparcia dla rządu polskiego.
Prezydent Stanów Zjednoczonych Franklin Delano Roosevelt
i generał Władysław Sikorski.
W maju 1943 roku rozpoczęła się podróż inspekcyjna Naczelnego Wodza generała Władysława Sikorskiego na Bliski Wschód. Jej celem było przede wszystkim wytłumaczenie polityki rządu i uspokojenie wrzenia w korpusie oficerskim, związanego z brakiem zdecydowanego przeciwdziałania polityce ZSRR na forum międzynarodowym. Dokonana inspekcja w ocenie generała i jego otoczenia przyniosła pozytywne rezultaty i załagodziła konflikty wśród kadry oficerskiej.
 Władysław Sikorski z córką Zofią Leśniowską
(zginęła w katastrofie gibraltarskiej)
W drodze powrotnej premier i naczelny wódz generał Władysław Sikorski w dniu 3 lipca 1943 roku wylądował na lotnisku w Gibraltarze, skąd miał udać się do Wielkiej Brytanii. 4 lipca 1943 roku samolot B - 24 Liberator, którym leciał generał uległ katastrofie. Zginęli wszyscy podróżujący nim pasażerowie i część załogi. Jedyną osobą, która ocalała był pilot. Okoliczności katastrofy budzą wątpliwości do dzisiaj i dają powód do wysuwania różnych hipotez dotyczących śmierci generała.  Generał Sikorski wsiada do samolotu B - 24 Liberator
Zwłoki generała przewieziono na pokładzie polskiego niszczyciela ORP „Orkan” z Gibraltaru do Wielkiej Brytanii. Po kilkudniowych uroczystościach żałobnych pogrzeb generała Władysława Sikorskiego odbył się w dniu 16 VII 1943 roku na cmentarzu polskich lotników wojskowych w Newark.
Jego śmierć w katastrofie na Gibraltarze była klęską dla Polski. Po ponad sześćdziesięciu latach pojawiają się ciągle nowe fakty, nadające tej sprawie wymiar sensacyjny. Wódz Naczelny, któremu nie dane było dowodzić swym wojskiem z żadnej bitwie, jednak dla Polaków stał się symbolem nieugiętej walki o wolność i niepodległość.
We wrześniu 1993 roku - w pięćdziesiątą rocznicę śmierci prochy generała Sikorskiego sprowadzono do Polski. W dniach 15-16.09.1993r. trumna z jego ciałem wystawiona była w Sali Balowej Zamku Kólewskiego w Warszawie, po czym 17 września złożono ją w krypcie św. Leonarda w podziemiach katedry wawelskiej. Kolejny, trzeci już pogrzeb,jak wspomniano na wstępie artykułu miał miejsce 26 listopada 2008r.
Trzy pogrzeby generała Władysława Sikorskiego – galeria  Trumna Naczelnego Wodza na pokładzie ORP „Orkan”, lipiec 1943 Marynarze z ORP "Orkan" eskortują trumnę z ciałem Naczelnego Wodza z portu w Plymouth do pociągu do Londynu, lipiec 1943  Przeniesienie trumny do pociągu przez polskich marynarzy, lipiec 1943 Pogrzeb generała Władysława Sikorskiego, Londyn, lipiec 1943
– wnoszenie trumny do Katedry Westminsterskiej
 Katafalk z trumną gen. Sikorskiego w Katedrze Westminsterskiej, lipiec 1943 Warta honorowa przy trumnie gen. Sikorskiego w Katedrze Westminsterskiej, lipiec 1943 Cmentarz lotników polskich w Newark, trumna Naczelnego Wodza
niesiona przez ośmiu lotników, lipiec 1943 Warta honorowa lotników przed grobem Sikorskiego, lipiec 1943
Powojenna fotografia grobu gen. Sikorskiego z piaskowcową tablicą (na fotografii - zakrytej wieńcem) Trumna z ciałem generała Sikorskiego w Sali Balowej Zamku Królewskiego
w Warszawie, wrzesień 1993
 Kondukt żałobny na ulicach Krakowa, trumna z ciałem gen. Sikorskiego spoczywa na lawecie armatniej, wrzesień 1993 Katafalk z trumną generała Sikorskiego przez Katedrą Wawelską, wrzesień 1993  Pogrzeb generała Władysława Sikorskiego, w pierwszym rzędzie od lewej sprawujący wówczas urząd: premiera – Hanna Suchocka, prezydenta– Lech Wałęsa, szefa sztabu generalnego– gen. Tadeusz Wielecki, ministra obrony narodowej– Janusz Onyszkiewicz, wrzesień 1993 Mundur generalski okrywa szczątki gen. Władysława Sikorskiego
– przygotowania do pogrzebu, listopad 2008 Kondukt z trumną ze szczątkami gen. Sikorskiego zmierza w krypcie św. Leonarda na Wawelu, listopad 2008 Sarkofag z trumną generała Władysława Sikorskiego w krypcie św. Leonarda w Katedrze Wawelskiej Elżbieta Turosieńska, kl. II ze
redakcja i wybór fotografii
Wojciech Brański
|
