| Mikołaj Kopernik |
|
| Piątek, 06 Czerwiec 2008 19:48 | |||
Mikołaj Kopernik (1473-1543) Jan Matejko „Astronom Kopernik, czyli rozmowa z Bogiem” 1873 Mikołaj Kopernik urodził się 29 lutego 1473 roku w Toruniu. Był już czwartym z kolei dzieckiem Mikołaja Kopernika, trudniącego się handlem i Barbary z domu Watzenrode, pochodzącej z bogatej patrycjuszowskiej rodziny. Ród Koperników pochodził ze śląskiej wsi Koperniki nieopodal Nysy. Pod koniec XIV wieku członkowie tej rodziny osiedlali się w większych miastach Polski, księstw śląskich i zakonu krzyżackiego. Ojciec astronoma Mikołaj starszy został przyjęty do prawa miejskiego w Krakowie. W źródłach jest po raz pierwszy poświadczony w 1448 jako krakowski kupiec-hurtownik, prowadzący handel miedzią z Gdańskiem. Z małżeństwa z Barbarą Mikołaj starszy miał czworo dzieci: Andrzeja, Barbarę, Katarzynę i Mikołaja. Osieroconym po śmierci ojca Mikołajem zaopiekował się brat matki Łukasz Watzenrode, wybrany w 1489 roku na biskupa warmińskiego. Dzięki staraniom wuja Mikołaj Kopernik ukończył w 1491 roku naukę w szkole parafialnej przy kościele św. Jana w Toruniu, (w którym to kościele był również ochrzczony). Następnie przeniósł się do Krakowa, gdzie w latach 1491 - 1495 studiował na Wydziale Sztuk Wyzwolonych w Akademii Krakowskiej. Kraków był wtedy uznanym w Europie ośrodkiem badań humanistycznych, matematycznych i astronomicznych. Jednak zdolny i pracowity Kopernik nie zakończył swojej przygody z nauką w Krakowie i udał się do Bolonii by pogłębić wiedzę z zakresu prawa kanonicznego, a potem do Pragi gdzie studiował prawo medyczne. W 1503 roku uzyskał tytuł doktora prawa kanonicznego w Ferrarze.  Mikołaj Kopernik - portret z Sali Mieszczańskiej w Ratuszu Staromiejskim w Toruniu W trakcie swego pobytu i nauki we Włoszech Kopernik poczynił swoje pierwsze obserwacje astronomiczne. Uzyskane wyniki z tego doświadczenia zaprzeczały geocentrycznej teorii budowy wszechświata. W Bolonii został bliskim współpracownikiem astronoma Dominika Marii Novara. Pod jego wpływem, ugruntowanym lekturą świeżo wydanego dzieła Epitome in Almagestum Ptolomei Georga von Feuerbacha i Regiomontanusa (Wenecja 1496), rozpoczął badanie sprzeczności w teorii ruchu Księżyca, opisanej przez Klaudiusza Ptolemeusza, wynikających z założeń teorii geocentrycznej. 9 marca 1497 przeprowadził w Bolonii obserwację Aldebarana, najjaśniejszej gwiazdy w gwiazdozbiorze Byka, która to obserwacja potwierdziła tylko jego wątpliwości. 20 października 1497 objął przez pełnomocników kanonię warmińską. W roku 1500 odbył wraz z bratem Andrzejem Kopernikiem praktykę prawniczą w kancelarii papieskiej w Rzymie. Tam obserwował w nocy z 5 na 6 listopada zaćmienie Księżyca. W Wiecznym Mieście dał serię prywatnych wykładów, podważających współczesne mu założenia matematyczne astronomii. W 1501 na krótko powrócił na Warmię, po czym uzyskał zgodę kapituły warmińskiej na rozpoczęcie kolejnych studiów medycznych w Padwie, kontynuując studia prawnicze. Wraz z bratem Andrzejem wkrótce udał się do Włoch. Z nominacji kapituły warmińskiej został w 1507 roku osobistym sekretarzem i lekarzem swojego wuja biskupa warmińskiego Łukasza Watzenrode. Odtąd rezydował i mieszkał na zamku w Lidzbarku Warmińskim. Brał udział prawie we wszystkich czynnościach dyplomatycznych i administracyjnych biskupa. Uczestniczył m.in. w zjazdach stanów Prus Królewskich. W 1507 był obecny na koronacji Zygmunta I Starego w katedrze wawelskiej. W 1509 uczestniczył w sejmie krakowskim. W tym samym roku opracował tzw. komentarzyk pod tytułem Nicolai Copernici de hypothestibus motuum coelestium a Se constitutis commentariolus o teoriach ruchu ciał niebieskich, pierwszy zarys teorii heliocentrycznej i rozpowszechnił go w licznych odpisach. Ok. 1510 roku Kopernik nakreślił mapy Warmii i zachodnich granic Prus Królewskich.  Dom Mikołaja Kopernika w Toruniu  Mikołaj Kopernik - De Revolutionibus Orbium coelestium (O obrotach sfer niebieskich) - wydanie norymberskie z 1543 r. Jego życiowe dzieło powstało w latach 1515 - 1533, a było to "O obrotach sfer niebieskich". W ramach tej książki Kopernik zamieścił wykłady z astronomii i skupił się głównie na przedstawieniu teorii heliocentrycznej, w której Słońce znajduje się w centrum, a Ziemia i pozostałe planety krążą wokół niego. Mikołaj Kopernik w I rozdziale De Revolutionibus Orbium Coelestium (O obrotach sfer niebieskich) dokonał przeglądu wszystkich znanych wówczas teorii na temat ruchów planet, także teorii Arystarcha z Samos i poparł tę teorię nowymi obliczeniami uzyskanymi dzięki obserwacji i zastosowaniu bardziej rozwiniętej matematyki. Przewrót kopernikański w swojej istocie, nie był więc nowym odkryciem, jak się wydaje wielu ludziom. Był jedynie nowym uzasadnieniem twierdzeń znanych od osiemnastu stuleci, nowym uzasadnieniem prawdy, zastąpionej przez fałszywe twierdzenie; „Ziemia środkiem wszechświata”; będące rodzajem pochlebstwa dla ludzkości. Przewrót dokonany przez Mikołaja Kopernika polegał na odwadze myślenia i przeciwstawienia się autorytetom i panującym fałszywym poglądom. Kopernik zainicjował powstanie nowożytnej nauki, która zdobyła świadomość, iż w nauce nie ma niepodważalnych twierdzeń - dogmatów, a każde poznanie powinno być weryfikowane. Oto istotna treść przewrotu kopernikańskiego. Zgodnie z pierwotną koncepcją Kopernika planety poruszają się wokół słońca po okręgach. Kopernik zaproponował swój model, aby wyeliminować konieczność zakładania, że niektóre planety krążą po dodatkowych pętlach zwanych epicyklami. W ówcześnie obowiązującej, geocentrycznej teorii Ptolemeusza, zakładającej nieruchomość Ziemi znajdującej się w centrum układu słonecznego, teoria epicykli była niezbędna, aby uzgodnić ją z obserwacjami ruchu planet i słońca na niebie.  XVII-wieczna rycina, przedstawiająca kopernikowski model wszechświata. Paradoksalnie, pierwotna teoria Kopernika, zakładająca ruch planet po okręgach była niezgodna z obserwacjami i to w znacznie większym stopniu niż model Ptolemejski, co zmusiło Kopernika do zaadoptowania teorii epicykli. Co gorsza, aby uzgodnić wyniki obserwacyjne z teoretycznymi obliczeniami, Kopernik musiał założyć istnienie znacznie większej liczby epicykli, niż było to w teorii Ptolemeusza, a mimo to, wciąż dawała ona znacznie mniej zgodne z doświadczeniem wyniki. Pierwszy wydruk "O obrotach sfer niebieskich" miał miejsce dopiero w 1543 za sprawą prof. Jerzego Joachima von Lauchen, astronoma i matematyka niemieckiego pochodzenia, którego ujęła nowatorska praca Kopernika. Jednak Kopernikowi nie było dane długo cieszyć się z wydruku, ponieważ otrzymał go krótko przed śmiercią. Zmarł 24 V 1543 roku we Fromborku na skutek wylewu krwi do mózgu. Jego ciało zostało złożone w tamtejszej katedrze, prawdopodobnie w pobliżu ołtarza. Elżbieta Turosieńska Ize
Redakcja - Wojciech Brański
|
|||
| Zmieniony: Poniedziałek, 27 Kwiecień 2009 18:13 |